Album...
HOKKAIDOS HAGAR
Utgivelsesdato: 2010
Komponert av: Knut Vaage
Fremført av: Bergen Filharmoniske Orkester, Einar Røttingen, Ingar Bergby
Orkestrering
pf solo, orch: 3(2)-3(1)-3(1)-3(1) 4-2-2-1 timp perc:3 hp cel str
Varighet
25 minutter
Premiere/ Bestilt av
Premiere i Bergen, 2005
Bestilt av Einar Røttingen
Introduksjon til Hokkaidos hagar...
"Hokkaidos hagar utforsker lydens vandring i rommet, som et lite samfunn av musikere skaper tredimensjonale teksturer, hvor individene enten harmoniserer eller kontrasterer."
jære publikum og lyttarar, Stykket de snart får høyra, er så langt høgdepunktet på mitt samarbeid med pianisten Einar Røttingen, som har vore ein pådrivar for bestilling og framføring av nye verk i vårt miljø. Eg vil nytta høvet til å takka han, orkesteret, og dirigent Ingar Bergby som stilte opp for planane om eit større verk for piano og orkester. Tittelen «Hokkaidos hagar» er, som namnet seier, henta frå Japans nordlegaste øy, fordi sjølve ideen vart fødd under ein samtale Einar Røttingen og eg hadde på ei togreise mellom Sapporo og Tokyo. Det er ikkje program-musikk, men møtet med den japanske kulturen, landskapet og folket sit igjen som eit minne, og blir nærast som ein klangfarge i verket. I minne, kan eg enno sjå for meg brokkar av furuskog, fjell og hav – og det strålande lyset som jaga bort klaustrofobien etter å ha reist gjennom verdens lengste undersjøiske tunnel. Togturen tok sine 12 timer, så me hadde god tid til spekulasjonar. Det har også tatt tid å utvikla dette stykket i og med at det har vore med i eit forsøksprosjekt i orkesteret med å laga ein workshop for utprøving av nye verk. Dette har opna opp for dialog mellom alle involverte. Musikarane har fått høve til å komma med tilbakemelding på materialet. Alle aktørane fekk på eit tidleg tidspunkt eit innblikk i verket. Samtidig har det også betra situasjonen rundt kort prøvetid, som ofte er kritisk ved urframføringar. Workshopen gav oss alt i alt ein fruktbar og tillitsskapande prosess som eg vonar orkesteret også vil la andre komponistar nyta godt av. Når eg no fekk høve til å skriva for klaver og orkester, vart det for freistande å kommentera a-moll konserten til Edvard Grieg. Men det som hos Grieg er ei kraftfull opning med det karakteristiske Griegske fallande ledemotiv, er i dette stykke redusert til ei spinkel fallande rørsle frå bakerste pult hos 2. fiolin til klaverets første einslege staccato på tonen a. Her sluttar all vidare likskap, så vidt eg kan sjå.
Hokkaidos hagar er i ein sats, som utviklar seg i ei slags fri form. Stykket er komponert frå begge kantar: Eit aktivt materiale frå starten og framover, medan den rolege tematikken i verket er komponert frå slutten og flyt andre vegen mot opninga av stykket, som om to hender vil gripa kvarandre utan heilt å lukkast.
Det har vore viktig for meg i dette stykket å vektlegga vandringa av lyden i rommet, og på denne måten fokusera på orkesteret si evne til å skapa tredimensjonale teksturar. Tanken er at orkesteret, som eit lite samfunn, består av mange meir eller mindre likeverdige individ i samspel, eller i motsetning til kvarandre.
Orkesteret er på grunn av desse ideane delt symmetrisk i to, med pianisten i midten, harpe og celesta på kvar si side, slagverk i ein krans bak, to likeverdige strykeorkester som t.d. gjer at det blir 4 bassar på kvar kant av scenen. På samme måten er blåsarane også delt, td. med ei fløyte på kvar side, piccolo i midten. Ein trombone på kvar side, tuba i midten. Ein trompet ytterst på kvar side osb.
Så når det kjem ein liten solo, blir det aldri berre hos ein musikar, men i dialog eller i form av ekkovirkningar som gjennomsyrar heile verket. Partituret er planlagt slik at lyden heile tida vandrar td. mellom solist og musikarar i orkesteret, eller breier seg frå solistoktetten som dannar ein halvsirkel fremst av strykarane til gradvis å omfatta alle. Denne teksturen gjer eit meir kammermusikalsk preg, kor fleire musikarar enn vanleg får delta med solistiske innslag som ein del av orkesterteksturen. Sjølvsagt vil denne omorganiseringa av heile orkesteret skapa ein uvant arbeidssituasjon for dirigent og musikarar, og ein del ekstraarbeid for scenemeister. Så eg kryssar fingrane for at det er bryet verdt, og at tilhøyraren kan oppleva denne romkjensla i lydbiletet.
Knut Vaage
PRESSE
"...Dette gjelder også i noen grad for de tre store orkesterverkene på platen til Knut Vaage, men her er utviklingen mer entydig, mot større frihet, større assosiasjonsrikdom og sterkere disiplin. Det eldste, «Chaconne» (2000), og tittelverket, klaverkonserten «Hokkaidos hagar» (2004), med Einar Røttingen som fremragende solist, er dynamiske, høylytte stykker med store energiutladninger og enorme gester, men de økonomiserer lite med sine virkemidler og blir nesten monotone i partier. I «Kyklop» (2008) er det derimot svært mye som faller på plass: Trekk fra Stravinskij og Debussy, skarpt moderne utformet, danner et vilt og fremmed arkaisk landskap som så blir rammen om et overveldende kyklopisk bulder og dermed også om interessante spenninger i musikkens tid. Det er briljant gjort og briljant spilt, og det er konsentrert: Her lykkes Vaage utvilsomt best når han begrenser seg. Det er bortkastet å insistere på tette forbindelser mellom Vaage og Slettholm, men platene deres viser hvordan de ivaretar det tidsmangfoldet som musikken rommer, selv om det bare sjelden kommer til syne i den verdenen som omgir den."
"Knut Vaages musikk er ikke tjent med å mystiferes, den er ganske konkret, dramatisk, vakker, vill - ett av stykkene kaller han "hager"."
"Platas første verk er «The Gardens of Hokkaido» for klaver og orkester, mesterlig traktert av Einar Røttingen. Her er verket lagt opp nesten som et hukommelsesspill, der pianisten skal "gjengi" orkesterets delvis hemmelige innfall. At Zen er sentral i verket gjør det ikke mindre interessant. Her er det bare å bruke cd-heftet for det det er verd. Da får man en mengde spennende innfallsvinkler til verket."
"Musikken er organisk, og overgangane mellom kjølig glitrande, asketiske, lune og frodige landskap er spennande å vandre i. Vaage – og musikarane – inviterer ein til å vere høgst nærverande akkurat der ein er, samtidig blir ein alltid nyfiken på kva som kjem rundt neste sving. Til det bidrar også den balanserte dynamikken mellom solist Einar Røttingen på klaver – som spelar poengtert og varmt som vanleg – og eit orkester som under leiing av Ingar Bergby hørest riktig opplagt ut. Vakkert. Knut Vaage har komponert vakre "portar" inn og ut av Hokkaido-hagane, og er generelt dyktig i overgangane."